ΕΝΤΙΜΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ του ΛΕΟΝΑΡΔΟ ΠΑΔΟΥΡΑ

 

Η εικόνα που έχω για την Αβάνα και την Κούβα γενικότερα, όπως και οι περισσότεροι, υποθέτω, άνθρωποι της γενιάς μου, είναι προφανώς αυτή που συνδέεται άμεσα με την εποχή που στην ηγεσία της χώρας ήταν ο Φιντέλ Κάστρο και όσα έχουμε δει από ταινίες  που αναφέρονται στη χρυσή εποχή της, αυτή των αρχών του 20ού αιώνα, με τις επαύλεις, τα πολυτελή αυτοκίνητα, τις ορχήστρες…

Μία πολύ ωραία ταινία που μου έρχεται στο μυαλό, με τέτοιες αναφορές, είναι η HAVANA του Σίντνεϋ Πόλακ με τον Ρόμπερτ Ρέτφορντ και τη Λένα Ολίν. Αναφέρεται βέβαια στη δεκαετία του ’50 , αλλά δίνει μια εικόνα πολύ χαρακτηριστική, νομίζω. Ήταν μάλιστα υποψήφια για Όσκαρ καθώς και για Χρυσή Σφαίρα για τη μουσική της!

Το βιβλίο λοιπόν είναι ένα αστυνομικό μυθιστόρημα που ταξιδεύει τον αναγνώστη σε δύο εποχές. Η υπόθεση ξεκινά το 2016, με τον πρώην αστυνομικό Μάριο Κόντε να βοηθά τις αρχές, λόγω έλλειψης προσωπικού, στη διερεύνηση δύο φόνων.Τα θύματα όμως , τα οποία είναι κυβερνητικά στελέχη, εμπλέκονται σε ιστορίες που έχουν την αφετηρία τους στις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Βλέπουμε μια  Κούβα να προσπαθεί από τη μια να αποκτήσει  την ανεξαρτησία της από την Ισπανία, που εξακολουθεί να κατέχει προνόμια και από την άλλη να αντιμετωπίσει την Αμερική , που φυσικά, θέλει να αναλάβει κηδεμονία προσπαθώντας να δημιουργήσει οικονομική και πολιτική εξάρτηση. Σε αυτό ακριβώς το χρονικό μεταίχμιο η Αβάνα τείνει να μετατραπεί σε Νίκαια της Καραϊβικής. Ακριβά εστιατόρια, λέσχες, τζόγος, μπράβοι, πορνεία σε πλήρη άνθιση και ανερχόμενοι πολιτικοί ηγέτες με περίεργες διασυνδέσεις,  συνθέτουν όλο αυτό το παράξενο ψηφιδωτό. Στο περιθώριο βέβαια, όπως πάντα, η φτώχεια και η απελπισία πολλών ανθρώπων να κρυφοκοιτάζει και να συμπορεύεται με τη λαμπερή πλευρά της ζωής.

Οι δολοφονημένοι άντρες, συνδέονται μεταξύ τους, όπως και με αυτή την εποχή των αρχών του αιώνα και προφανώς με παράνομες δραστηριότητες, όπως λαθρεμπόριο, προστασία και όλα τα σχετικά,  τα αποτελέσματα των οποίων έρχονται με τη μορφή εκδίκησης στο παρόν.

Ο συγγραφέας, πηγαίνοντας από τη μία εποχή στην άλλη, καταφέρνει να δώσει μια εικόνα και για τις δύο μέσα από τη δική του φυσικά ματιά, η οποία όμως φωτίζει, τουλάχιστον για τη δική μου οπτική, πλευρές της κουβανέζικης  ζωής που δεν έχουμε πολύ υπόψη είτε γιατί δεν είναι τόσο προβεβλημένες είτε γιατί προτιμούμε να κρατάμε αυτό που ξέρουμε ήδη. Για παράδειγμα υπάρχει μια μεγάλη αναφορά στη λογοκρισία αλλά και τις διώξεις πολλών καλλιτεχνών, συγγραφέων, ζωγράφων και άλλων την περίοδο Κάστρο. Κάτι που έρχεται σε αντίθεση με την εικόνα της Κούβας με τα μεγάλα αθλητικά επιτεύγματα, την πολύ καλά οργανωμένη ιατρική περίθαλψη, το υποδειγματικό εκπαιδευτικό της σύστημα. Εξάλλου ποιος  δεν έχει στο μυαλό του τη περίφημη φωτογραφία του Φιντέλ Κάστρο με τον Τσε Γκεβάρα, επιτοίχιο στολίδι πολλών φοιτητικών δωματίων των δεκαετιών ΄70-΄80! Σύμβολο ελπίδας για κοινωνική δικαιοσύνη και ισότητα τότε, ίσως και τώρα για κάποιους...

Να που όμως η ματιά του συγγραφέα έρχεται να φωτίσει και την άλλη πλευρά, πάντα θα υπάρχει και μια άλλη πλευρά κατά πώς φαίνεται!

Κι εκεί που σε συνεπαίρνει η αστυνομική πλοκή του μυθιστορήματος, αναρωτιέσαι και για το τι συνέβη τελικά σε αυτή τη χώρα, που για χρόνια υπήρξε όνειρο κάθε ανθρώπου με αριστερή συνείδηση (αμιγώς ή και όχι…). Άκουγα από μεγαλύτερους πως όταν ήταν φοιτητές κάποιοι είχαν ταξιδέψει στο νησί και είχαν εργαστεί εθελοντικά σε διάφορους τομείς, κυρίως σε φυτείες καπνού. Και στα αυτιά μου αυτό φάνταζε τόσο συναρπαστικό, γιατί όχι και εξωτικό!

Θα μπορούσε κάποιος να σκεφτεί πως απλώς ο συγγραφέας στέκει στην απέναντι πλευρά της ιστορίας. Όμως από κριτικές που διάβασα για το έργο του, είναι κάπου ανάμεσα. Δεν ταυτίζεται με τους αρνητές του Κάστρο,(αν και ο ίδιος δηλώνει πως ανήκει στους ανθρώπους που βρίσκονται υπό περιορισμό), ίσα ίσα που οι εξόριστοι Κουβανοί θεωρούν ότι δεν είναι αρκετά τολμηρός και επικριτικός στο καθεστώς που ανάγκασε  πολλούς από αυτούς σε φυγή από την πατρίδα.

Αξίζει να αναφέρω πως είναι από τους πιο γνωστούς σύγχρονους Κουβανούς συγγραφείς, έχει βραβευτεί μάλιστα για το έργο του και το πιο διάσημο βιβλίο του είναι το "Ο άνθρωπος που αγαπούσε τα σκυλιά" που έχει ως θέμα του τη δολοφονία του Τρότσκι.

Πέρα από τους λάτρεις των αστυνομικών ιστοριών, σίγουρα το βιβλίο αποτελεί μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα πηγή πληροφοριών γι’ αυτή τη χώρα που εξακολουθεί, κατά τη γνώμη μου , να ασκεί μια γοητεία, ένα κράμα ονειρικής πραγματικότητας και δραματικών διαψεύσεων! Η Κούβα της νυχτερινής ζωής , της χαρακτηριστικής μουσικής, των ξέφρενων διασκεδάσεων αλλά και των καλά κρυμμένων μυστικών! 

Η Κούβα των αντιθέσεων σε όλο της το μεγαλείο!

Διαλέγετε και παίρνετε!!!

Ας διαλέξω κι εγώ ένα πολύ μικρό απόσπασμα από το βιβλίο, αναφέρεται σε μία εργατική διαδήλωση στην Αβάνα του 1910, όπου φτωχοί και μαύροι Κουβανοί που πλήττονται από την εξαθλίωση διασχίζουν δρόμους του κέντρου της πόλης..."...που είχε ονειρευτεί μια δημοκρατία φτιαγμένη για όλους και για το καλό όλων και στην οποία το πρώτιστο αγαθό θα ήταν ο σεβασμός στην απόλυτη αξιοπρέπεια του ανθρώπου."

Ίσως ο πιο περιεκτικός και εύστοχος ορισμός της δημοκρατίας!